آزاد

توسل در لغت : توسّل از خانواده وسیله است و به معنی واسطه قرار دادن چیزی برای تقرّب به خداوند متعال است. ابن منظور افریقی می نویسد : «وسیله چیزی است که انسان به سبب آن به مقصود خود رهنمون می شود.»[1]
با دقت در اقوال لغویان چنین به دست می آید که «وسیله» لفظ عربی اصیلی است که در قرآن و سنت و کلام عرب وارد شده و به معانی ذیل آمده است:
1. قرب و نزدیکی به مطلوب (خدا)
2. مقام و منزلت نزد سلطان
3. درجه و رتبه
4. تمسّک به چیزی با میل و رغبت
5. انجام هر عملی که باعث نزدیکی و تقرّب به خدا شود که در این صورت، در مقام آلت و ابزار توسّل خواهد بود.
توسل در اصطلاح : توسّل به معنای واسطه قرار دادن پیامبران و امامان و اولیاء خدا در درگاه الهی است. یعنی ما خود را در پیشگاه الهی، حقیر و گنهکار می‌دانیم از این رو خود را لایق نمی‌دانیم که به طور مستقیم، با ذات پاک الهی تماس بگیریم، بلکه یکی از آبرومندان درگاهش را که یکتاپرست کامل و حقیقی است و در دریای توحید غرق است واسطه قرار می‌دهیم، تا خداوند به آبروی او به ما لطف کند .

دو دیدگاه درباره توسل

درباره توسل اختلاف نظر وجود دارد، ولی به طور عمده دو دیدگاه در این رابطه مطرح است:
1. اغلب مسلمانان، به ویژه شیعیان، توسّل به انبیا و اولیای الهی را یکی از مصادیق روشن وسیله می دانند; زیرا آن انوار مقدّسه و نفوس مطهره، اشرف و افضل مخلوقاتند که به اعلی درجه انسانیت رسیـده و نزدیـک ترین فرد به درگـاه خدا هـستند و پس از مرگشـان نیـز در جوار رحمتـش زنـده و متنعم اند. بنابراین، توسّل به پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) در نظر این افراد از جمله اسباب و وسایلی است که باعث نزدیکی بندگان به خدایشان می شود و همان گونه که در روایات متعددی آمده، این عمل موجب قبولی طاعات و سرعت بخشیدن به اجابت دعا خواهد بود و مهم ترین راه نجات و رستگاری. از این رو، دعا و نیایش باید با توسّل به معصومان (علیهم السلام) همراه باشد.
2. برخی از مسلمانان درخواست حاجت از ائمّه (علیهم السلام) و استغاثه به آن عزیزان را مورد اعتراض قرار داده و دو اشکال عمده بر آن وارد می کنند:
الف. بدعت: مخالفان توسّل، این عمل را نوعی بدعت می دانند که در دین اسلام نبوده و مسلمانان صدر اسلام نیز چنین عملی را انجام نمی دادند.
ب. شرک: برخی از این مخالفان، که وهابیون می باشند، با این قضیه به شکل افراطی برخورد کرده، آن را شرک و عبادت مخلوق می دانند.